Yaşlılarımız genelde 1. Dünya Savaşı'ndan, Kurtuluş Savaşı'ndan değil, 93 Harbi diye, 1877-78 Osmanlı Rus Savaşından bahsederlerdi.
Efsane komutan Gazi Osman Paşa'nın, destan yazdığı Plevne Savaşı da, işte bu Osmanlı Rus savaşının bir parçası idi.
Çerkesler'in, 1576'da Ruslarla başlayan savaşları 308 yıl sürmüş ve 1864'teki büyük sürgün ile son bulmuştu. O gün ki Osmanlı topraklarına, Balkanlara, Anadolu'ya, Irak, Suriye, Ürdün'e yerleştirilen Çerkesler, Sultan Abdülaziz tarafından, yer, yurt, ev sahibi olsunlar diye, 20 yıl askerlikten muaf tutulmuştu. Ancak sürgünden sadece 13 yıl sonra ortaya çıkan 1877-78 Osmanlı Rus Savaşında, Çerkesler muaf olmalarına rağmen gönüllü olarak Osmanlı ordusuna katıldılar. Osmanlı, savaşı kazanırsa Kafkasya'ya dönme hayalleri kuruyorlardı. Henüz 10 yaşında, 15 yaşında sürgün ve soykırımı yaşamış Çerkes çocukları, 25-30'lu yaşlarda savaş cephelerine koştular.
Osmanlı ordusunda gayrinizami destek birlikleri (asakir- i muavine) denilen birliklerden biride, Gazi Osman Paşa'nın efsane Plevne savunmasının bir parçası da olan, "Başı Bozuk Savaşcı" dedikleri bu Çerkeslerdi. 308 yıl Ruslara karşı gerilla savaşları vermiş Çerkeslerden, kimse emir komutaya riayet etmesini çok beklemiyordu zaten. O kadar gözü kara idiler ki, bazen emir komuta dinlemiyor, yalın kılıç düşmanın arasına dalıyorlar, gece yarısı Rus Cephesinin arkasına kadar sızıp erzak, hatta sığır sürüleri çalışıyorlardı. Ubıh kökenli bir Çerkes olan (Kaynak:"Plevne Kahramanı Gazi Osman Paşa" kitabı İhsan Yenice - Raşid Fidan- Gazi Osman Paşa Belediyesi yayınları) Gazi Osman Paşa, Çerkesleri ve gayri nizami harbi çok iyi bilen biri olarak, onların bu özelliğini bilerek strateji geliştirmişti. Batı ve Doğu Bulgaristan’da bulunan Çerkez asakir-i muavine sayısının 15.000, Osman Paşa’nın Plevne’deki ordusundaki Çerkez atlı sayısının 8.000 civarında olduğu hatta yabancı askeri bir gözlemciye göre Tuna Cephesi’ndeki Çerkez süvari sayısı 20.000 civarında idi.(Schem, 1878, s. 231)
Bu gün 5 Nisan, 200.000 kişilik Rus-Romanya Ordusu kuşatmasına karşı 40.000 kişi ile 5 ay süren Plevne Savunmasının efsane komutanı, Gazi Osman Paşa'nın vefat yıl dönümü.
Gazi Osman Paşa'yı ve Plevne kahramanlarını rahmetle minnetle anıyoruz.
