ABHAZ,LARLA İLGİLİ BİLGİLER


Abadse, Urup ile büyük Zelentzik nehirleri arasında yaşayan (Bodenstedt 1849; 170) bir Abchaz kabilesidir. Abadseler 1770 yıllarında, Abhazya’nın Gagra yöresinden kalkarak, günümüzdeki yerleşim sahası olan Kuban ovalarına bilinmeyen nedenlerden göç etmişlerdir.Abane, yumrulu ürünlerde, bol, verimli, kaynak anlamlarına gelir. Örneğin; patates hasadında bir kökten bol patates çıkarsa Abane’dan söz edilir.

Abas,
 bütün Kafkasya'da çok eskilerden beri kullanılan yirmi kopik değerinde İran para birimi.

Abasgia
, Bizanslılar devrinde Abchazların (Abhazya’nın) adıdır.

Abasne
,  Abassen, Rusça; Abasinzi, Adigece ve Tatarca; Abasa,  Gürcüce; Abchatzeti Abaza, Abazih, Abasko, Abasgi, terimleriyle de, tanınan ve bizlere aktarılan halktır.

Abchas kabileleri
, 1840 senesindeki durumları; Samursakanlar, Başılbay, Kızılbay, Tamm, Schagirey ve Bağ kabileleri Rus hakimiyetinde, Ciget, Sasdeny, Abadse ve Baschığlar bağımsızdırlar. Ayrıca literatürde daha pek çok kabile adları aktarılmaktadır ki bunlar oturdukları yöresel toponimlerden ve klan adlarından geldiklerinden yanıltıcı olmaktadır; Zebelda, Baraki, Şah-Girey, Taş (=Tamm), Bago=Beğ, Achçipsow, Ziwidşa, Baga=Baha, Areda=Aredba, Zandurib=Zandripş, Keçba, Ciget, Ssadsen, Aibuga, Pschu, Bessilbej, Besşagen vs. gibi. Ünlü kafkasologlardan ve dil bilimcilerden Adolf Berge bize şu kabile adlarını aktarmaktadır.1. Abhazya 2. Samursakan 3. Zebelda (Zambal) 4. Zzadz (Ciget); a) pschu, b) achçizzo, c) aybuga, d) zandrıpş, e) keçba, f) aredba, g) zwidşa, h) baga 5) Abazin; a) kumaşe, b) kuban'da oturanlar 6) Bessil bey, 7) Tamm, 8) Kızılbek, 9) Şegiray, 10) Bago yada Beg, 11) Braki ya da Barakay, 12) Low- Avulu, 13) Dudaruk -Avulu, 14)Biberd-Avulu.Abene, Eduard Eichwald'a (Berlın;1838) göre Abchaslar kendilerini bu kelimeyle tanımlıyorlar. (Eichwald, Eduard Dr.Alte Geographie des Kaspischen Meeres, des Kaukasus und des südlichen Russlands nach griechischen, römischen und anderen Quellen.Berlin, 1838,  593 S)

Abgas 
(Abgaz), Barbaro Jossafat (Vıneggıa;1545) Abchazlardan bu isimle söz etmektedir.

Abghazs
, Reinegs'e göre Abchaslar ülkelerine, Avasa, Awas ve Avus terimleri adı altında tanıyorlardı.

Abısta
, bkz. Mamırse

Abnalara
, Asyl kelimesinin Abchazca adıdır. Schiefner'in yazdıklarına göre; Abhazlar, kutsal saydıkları ulu ağaçlara sığınan insan ve hayvanlara dokunmazlardı.

Abrec/Abrek
, Zenginlerin ve soyluların baskılarına boyun eğmeyen ve mücadele eden 'haydut' 'gönüllü'lere verilen addır. Rus istilasından sonra Rus egemenliğine karşı savaşan gönüllülerdir. Osetologlar kelimenin aslının İskitçe’den geldiğini yazmaktadırlar. Kanımca kelimenin kökünü Adige Nart efsanelerinde geçen 'Abremıjö'de (bkz.) aramak daha doğru neticeye götürecektir.
(Knobloch, Johann- Homerische Helden und christliche Heilige in der kaukasischen  Nartenepik. Heidelberg, 1991, 72 S.)


Abremıjö
, Nart efsanelerinde adı geçen tılsımlı, çok sert bir taş.

Abrskil
, Abchazların Prometheusu'dur. Abchaz inançlarına göre Kafkas dağlarına zincire vurulmuş ve sadık atı onu kurtarmak için zincirleri devamlı olarak kemirmektedir.

Abschatzentni
, Klaproth'a göre Gürcüler Abasaları bu adla tanıyorlardı.

Abschaty=Mephe
, Gürcü resmi belgelerinde Abchazlar bu adla geçmektedirler.

Achardeus
, Coğrafyacı Eichwald Kuban nehrinin eski adı olarak kabul etmektedir.