ACHİN.... BOYNUZLU HAYVANLARI KORUYUCUSU


Achin, Adigelerde koyunların ve boynuzlu hayvanların koruyucu tanrısıdır. Kıyı boyunda oturan Adigelerde ise ev ve ocak tanrısı olarak kabul edilirdi. Achin Adige inançlarına göre her ilkbaharda  (ekim ayında diyenlerde vardır) kendine kurban edilmesi için bir inek seçer. Çobanlar da, sürünün içinden diğer ineklerden daha başka bir şekilde bağırarak kendini belli eden hayvanı ayırırlardı. Kurbanlık hayvan sütle yıkanır ve sonra serbest bırakılır ve inek istediği yere giderdi. Sahibi ve diğer halk uzaktan arkasını takip ederlerdi. Bundan dolayı Adigeler bu olaya 'Achin yı şem tlerıkIo' yani 'Achinin kendi başına buyruk ineği' derlerdi. Bu gidişinde başka köylerden geçerse ora halkları da, yanlarına karakeçileri alarak katılırdı. Hepsi ellerinde Tchıye bu kutsal ineği takip ederlerdi. Hanceri`nin yazdığına göre Abchaz sülalesi Tzısbe- Цысбеler tanrının seçtiği seçkin bir ailedir ve Achin her üç yılda bir bu sülalenin sürüsünden kurbanlık ineğini seçerdi. İnek Ubıh ülkesine girer ve Şaçelerle, Vardenlerin topraklarınadan geçerek Şaçeler`de, Çızemuchuların Vardenlerde ise Zeyflerin avlusunda duraklar ve dinlenirdi. Daha sonra Şçache nehrini geçerek Shapsugh ülkesine gelirdi. Kutsal inek ırmağın her yerinden geçebilirken, insanlar sığ geçit veren yeri ararlardı. Kurbanlık inek daha sonra nehir suyunu takip ederek kaynaklarına doğru ilerlerlerdi.

İnek Achin’in adına vaftiz edilen kutsal ağacın altına otururdu. Burası, yeşillik temiz ve asırlık bir ağaç ve ağacın dallarında ona armağan olarak getirilen silahlar asılıdır.   İnsanlar bu kutsal yere yaklaşınca şapkalarını çıkarırlar ve oturarak dinlenirlerdi. Yemeden içmeden geceyi orada geçirdikten sonra orada yapılan bir dua ile İnek ve ona takılıp gelen insanların getirdikleri karakeçilerde kurban edilirdi.

Yine Hanceri'nin yazdıklarına göre yapılan dua Ubıhça olurdu. Tespit edilen şu sözcükler vardı duada:

О ти Тхьэу ! О Ахин                 Ulu tanrı!  Sen Achin
Сык1оми къысэт                      Gitsem de ver
Къак1охэми къысэт !                Gelseler de ver !

Diğer bir duada ise Achin’in yalnız hayvanlar tanrısı olmadığını ve görev alanının daha da genişlediğini göstermektedir. Achin için yapılan kurban merasimi çok ilginç dini kurallarla yürütülürdü. İnek kurban edildikten sonra, her seferinde başka yerde olmak üzere; -derisinin yüzülmesi, etin parçalanarak ayrılması- pişirilmesi ve yenmesi olmak üzere, üç merhalede gerçekleşirdi. Etler, Yedıc adlı birisinin getirerek, ortaya koyduğu koca bir kazana konarak pişirilirdi. Merasimin her adımında şarkılar söylenir, danslar yapılır ve eğlenilirdi. Kurban edilen büyük baş hayvanın kafası, ayakları derisine sarılarak kutsal ağacın altına gömülürken, karaciğeri (bkz. Karaciğer) geniş alandaki bir çayırlığa konulur ve ortasına da şarap dolu 'bıj' adı verilen büyük bir fıçı konurdu. (bkz. Bje) Bu fıçının içindeki şarap yalnızca Achin için düzenlenen eğlencede içilebilinirdi. Ancak bir gün Ubuchların Taebe ailesinden birisi, misafirine ikram edeceği şarabı kalmadığından, bu kutsal fıçıdan şarap alma küstahlığını gösterir. Gece yarısı fıçı patlar ve şarap akar gider ve o günden bu yana da Achin'in kutsal ineği de kayıp olur, bir daha da geri gelmez.

Ethnolog, Chut Şamısdin'in halk anlatımlarından faydalanarak yazdıklarına göre Achin, iri yarı çok kuvvetli bir erkekti. Elinde çok iri ve uzun, ucu demirli bir değneği vardı. Bu değnekle dağdan dağa nehirden nehre atlayabiliyordu. Bir hafta durmadan dinlenmeden çalışır,  ertesi hafta ise dinlenirdi.

Achin’in ölümü hakkındaki hikayeyi ünlü etnograf Lavrov’dan dinleyelim: '' Achin çok güzel bir kızla evlenir. Her ikisi de bir birini seviyorlardı. Ancak kızın babası bu evliliğe karşıdır.  Kayın babası Achin uyurken, damadının değneğinin bir kaç yerinden hafifçe keser. Uyanıp da Şçache nehrini her günkü gibi değneğin yardımıyla atlamaya kalkışınca kırılarak coşkun sulara düşer ve boğularak ölür. O günden sonrada Achin'in bereketli sürüleri de kayıp olur. Onun adını ebedileştirecek şekilde Karadeniz’e 4-5 km. uzaklıkta Şçache nehrinin solunda Achıntam-Ахынтам, Achınehable köyünü kurarlar. Abedzechler halen onun kutsallığının işareti olarak şu deyimi kullanırlar: Achin ar mığo pfechun-Ахын ар мыгъо пфэхъун. (Adige Kalender. Maykop Kültür bakanlığı yayınlarından.)

Achin yıthaçIeğ-Ахын итхьач1эгъ, Achin'in ineğinin seçerek oturarak kurban edildikleri ağaçlar kutsal sayılırdı. Daha sonraları bu ağaçlara sığınan hayvan ve insanlara azullük tanınır ve asla dokunulmazdı.