21 Mayıs 1864 tarihinde o
zaman ki, Osmanlı Topraklarına büyük kitleler halinde göç etmeye
başlayan Çerkesler (Adigeler, Abhazlar, Çeçenler, Osetler) Türkiye’yi
kendilerinin yeni bir vatanı olarak kabul ettiler. Türk kurtuluş savaşı
tarihinde Çerkesler daha çok Çerkes Ethem’in adıyla tanınmaktadır.
Çerkes Toplumuna yapılan en büyük haksızlıklardan biri, bu toplumun
Anzavur Ahmet ve Çeres Ethem’le özdeşleştirilmesidir. Kurtuluş savaşı
sırasında bu iki insan dışındaki başka Çerkeslerin varsayılmamasıdır.
Halbuki, Kurtuluş savaşında başlangıçtan sonuna kadar önemli görevler
ifa eden yüzden fazla Çerkes kökenli üst görevlerde insan bulunmaktadır.
Mustafa Kemal’in yakın silah arakadaşlarının gömülü bulunduğu ve tamamı
61 kişi olan Ankara Devlet Şeref Mezarlığında 9 Çerkes’in mezarının
bulunması bunun en açık delilidir. Diğer bir
örnekse; Amasya Mülâkatı olarak tarihe geçen Ankara ve İstanbul
Hükümetlerinin ilk uzlaşmasının yapıldığı toplantı, Çerkes General Cahit
Toydemir’in evinde yapılır. İstanbul Hükümetini temsilen Bahriye Nazırı
Çerkes Salih Karzeg Paşa, Heyet-i Temsiliye adına Mustafa Kemal Paşa,
Çerkes Rauf Orbay ve Çerkes Bekir Sami Paşa katılır. Bu tarihi
toplantıda M. Kemal Atatürk dışındaki kişiler, Çerkes kökenlidir. Ayrıca
Amasya Valisi ve Emniyet Müdürü de Çerkes’tir. Bütün bunlar, Milli
Mücadeleye Çerkesler’in verdiği desteği göstermesi bakımından çok
anlamlıdır. Yine Sivas Kongresine katılan Heyet-i Temsiliyeden yedi
kişiden dördünün (Rauf Orbay, BekirSami Kunduk, Hakkı Behçi, Ömer Mümtaz
Tambi) Çerkes kökenli oldukları dikkate alındığında, Milli Mücadelenin
başlangıcından itibaren Çerkesler’in Mustafa Kemal’e ne denli destek
verdikleri ortaya çıkar.
Bütün bunların dışında Çerkes Halkı da Milli Mücadeleye gönülden destek
vermiş ve bu uğurda binlece şehit vermişlerdir. Öyle ki, Yunan Resmi
kaynaklarında, işgal kuvvetleri komutanlığı, kendi Genel Kurmayına
verdiği raporda; ” Hamidiye Kahramanı Rauf Bey gibi, Çerkes olan Ethem
Bey’in çağrısıyla Türkiye’deki Çerkesler, dört bir yandan Batı Anadoluya
gelmiş ve kuvvetli bir savunma hattı oluşturmuşlardır. Bu hat daha da
kuvvetlenmeden takviye birlikler istioruz ” şeklinde raporda
bulunmuşlardır
Kurtuluş Savaşında Milli Mücadeleye destek vermiş Çerkes kökenlilerin ünlülerinden bazıları:
Hamidiye Kaplanı Çerkes Rauf ORBAY, Ali Fuat CEBESOY, Yusuf İzzet PAŞA,
Cemil Cahit TOYDEMİR, Eşref Sencer KUŞÇUBAŞI, Hakkı MÜNSE, Ali Sait
AKBAYTOGAN, Deli Halit PAŞA, Bekir Sami KUNDUK, Hakkı BEHÇİ, Ömer Mümtaz
TAMBİ
