ÇERKES GELENEKLERİ“Çerkes” dendiğinde ilk akla gelenlerin başında hırçın, süratli ve bir o
kadar da estetik dansları, eşsiz lezzetlerden oluşan zengin mutfağı,
zarif ve kendine has güzelliğe sahip asil kızları ve yüzlerinin keskin
hatlarıyla kadim bir kayayı andıran erkekleri geliyor. Biraz da
klişeleşen bu kavramların dışında, bu halkı özel kılan ve duyduğunuzda
çok şaşıracağınız birçok sıra dışı özellik bulunuyor. Bu derlemede,
Kafkas halklarının daha önce hiç duymadığınız özellikleriyle tanışacak
ve çok şaşıracak, belki de hayran kalacaksınız!
3. Kafkaslarda hapishane kavramı yoktur
Sosyal
düzenin saygı çerçevesinde şekillenmesi sebebiyle Çerkesler için
toplumsal kurallar, örf ve adetler yazılı tüm kural ve fiziki tüm
yaptırımların üzerinde olmuştur. Çerkes toplumuna aykırı bir davranışın
ya da adli kabul edilebilecek bir suçun cezası toplum tarafından
dışlanmaktır ki bu bir Çerkes için en büyük cezadır. Tarihin hiçbir
dönemi esaret kavramıyla barışık olmamalarının, hiçbir Çerkes’in esareti
kabul etmeyecek olmasının da bunda etkisi olduğu söylenebilir.
4. Akraba evliliği yoktur.
Yakın
ya da uzak, Kafkas halkları arasında akraba evliliği yoktur. Dahası
sadece akraba evliliği değil, aynı köyde yaşayan gençler arasında bile evlilik kabul görmez. Kafkas halkları kendi köylerinde bir aile gibi
yaşadığından, aynı köyün çocukları da bir arada huzurla ve kardeşçe
büyür. Bu kadarı bile Kafkas halkları için akraba evliliğinin ne denli
uzak bir kavram olduğunun göstergesidir.
5. Kadınlar eşlerini seçer, “kız isteme, kız verme, başlık parası” gibi kavramlar yoktur.
Kadınların
toplumdaki yeri hiçbir medeniyette olmadığı kadar kuvvetlidir. Kadınlar
toplumsal yaşamda söz sahibi olmalarının haricinde birey olarak
erkeklerle eşit haklara sahiptir. Örneğin kadınlar evlendiklerinde kendi
soyadlarını kullanmaya devam eder.
7. Kafkas halklarında dilenci yoktur
Çerkesler
insanlık onuruna verdikleri değerle bilinirler. Dilenmek bir tarafa,
hiçbir şart altında kimseden hiçbir şey talep etmemeyi şiar edinen
Çerkesler bu özellikleriyle sürgün gittikleri her yerde dikkat
çekmişlerdir. Literatüründe dilenmek gibi bir kelimenin yer yoktur.
8. Çocuk yaşta evlilik, kadına şiddet yoktur ve asla kabul görmez.
Tarihin
belli dönemlerinde dini ve kültürel olgulara göre meşru kabul
edilebilen bu kavramlar binlerce yıl boyunca hiçbir Kafkas
halkında karşılık bulmamıştır.
9. Büyüklerin sözü kanundur. Kafkas halkları gündelik yaşantılarını yazılı değil sözlü kanunlarla
düzenler. Bu sözlü kanunların en muteberlerinin başındaysa
halkın yaşlıları tarafından alınan kararlar gelir. “Thamade”lerin aldığı
kararlar kanun gibi kabul edilir ve karşı gelinmez. Bu konuda
günümüzden çok güzel bir örnek yer alıyor: Bilindiği gibi düğünlerde
kutlama amacıyla silah atılması tüm Türkiye’de ciddi bir sorun. Devletin
birçok yaptırımına karşın engellenemeyen bu gelenek, Türkiye’de yaşayan
Çerkes büyüklerinin aldığı bir kararla yasaklanmış ve bu kararın
alınmasının ardından ülkedeki tüm Kafkas göçmeni halklar karara
riayet ederek bir daha düğünlerde asla silahla kutlama yapmamıştır.
