KABARDEY PŞIHIŞXUE (BÜYÜK PRENS) YÖNETİMİ

KABARDEY PŞIHIŞXUE (BÜYÜK PRENS) YÖNETİMİ


Kabardey pşıhışxue dönemi Yinal Nexu ile başlar,Janhuat Kuşıku ile son bulur. (1427-1822)
Pşıhışxue (Büyük prens) Batı Avrupa’da krallara verilen Grandük ünvanın karşılığıdır. En üst rütbedir. Grand duke (Büyük dük) Seçilmeleri de Avrupa krallarının seçilme yöntemine denk gelir. Pşıhışxue hiçbir şekilde Alman krallarından daha aşağı olmamasına rağmen tamamen bağımsızdır. Tam anlamıyla Fransız Dük’lerine karşılık gelir.
Kabardey Pşıhışxue’leri, Gürcistan krallarının statüleri ile de aynıydı daha düşük değildi.

Besleney, Çemguy,Hatıkuey Pşı’ları da Yina’lin soyundan gelmekle birlikte, pşıhışxue anlamında bir yönetim şekli tesis edilmemiştir. Pşı’nın tam karşılığı olan prenslik yönetimi denebilir.

Kabardey Pşıhışxue yönetimini elinde bulunduran Beslan’nın soyundan gelenlerdir.
Yidar’ın soyundan gelen Temrıkhue ve Kambolet’en sonra çocukları tarafından devam ettirilemedi.

Beslan’ın oğlı Keytıkhue, Keytıkhue’nin oğlu Pşıapşokhue, Pşıapşokhue’nin oğlu Kaziy, Kaziy’in oğlu Jambulet,Jambulet’in oğlu Bekmırza,Bekmırza’ın oğlu Tatarhan, Tatarhan’ın oğlu Janhuet,Bekmırza Janhuet ‘ın oğlu Kuşıku büyük Kabardey Adıgelerin en son büyük prensidir.

Pşıapşokua Kaziy soyundan gelenler Bekmırza soyadını aldı. Kaziy’in torunu Jambolet’in altı oğlu: Tatarhan,Şolehu,Devlet Geriy, Betokhue,Kaysın,Elmıza.

Beslan Pçapçe, Yinal’ın torunu Janhuet’ın oğludur. Yaşadığı dönem 15. Yüzyılın sonu ile 16. Yüzyılın ilk çeyreğidir. Büyük prens (1498-1525)
Büyük cüsseli olması nedeniyle “pçapçe” takma adıyla anıldı.Büyük prenslik döneminde Kabardey toprakları genişledi. Astrahan ve Derbent’e kadar seferler düzenledi.

Keytıko Aslanbek Beslan Pçapçe soyundan gelen Kaziy’in oğlu Jambolet’in oğlu Keytıko’nın büyük oğludur.Tatarhan Bekmırza’dan sonra büyük prens seçildi.. Bilge insan Kazanuko Jabağı’ya değer verir,dinler danışmanıydı. Kafkasya’da bir devlet olma gerektiği düşüncesinden hareketle “iki deniz arasında tek bir pşı yönetimi olmalıdır” sözünü söylemiştir.

Pşı Kaziy’in 5 oğlu vardı: Hatokşokue,Khurğokua, Bomat, Temrıkhue, Mısost,İslam. Kardeşlerden en aktif olan , kardeşlerin büyükleri Hatokşokua’dır
Kabardey tarihinde geçen ünlü Hatokşokua sülale ismi Kaziy’in oğlu Hatokşokua ile başlangıcı olmuştur.

Hatokşokue sülalesinden bir çok pşı, komutan,savaşçı, önder,lider,yazar,yayıncı çıkmıştır. (Khurğokue, Bomat,Temrıkhue,Misost, İsmel Psığue,Muhamet Aşe, Adeldjeriy ,Hatokşokue Kaziy ) başkalarıda..