Eski Adıge inançlarından en önemlisi hiç şüphesiz bütün dinlerde görülen Yüce Tanrı inancıdır. Adıgeler Tanrı‘ya
“Tha” ismini verirler. O kainatın yaratıcısıdır, bütün mukadderat
elindedir, kullarına acıyan, bağışlayan, merhamet eden, sağlık veren ve
aynı zamanda cezalandırandır. Tha’ya yüklenen bu sıfatlar, tevhid
inancının izlerini taşır. Adıge inançlarında Tha’nın dışında başka Tanrılar da mevcuttur. İkinci derecedeki Tanrı, Tha’nın insanları terbiye vasıtası olan Yıldırım ilahı Şıble’dir. Bu ikisi dışında başka Tanrılar da görülür.
Ahiret, cennet, cehennem, ceza, mükafat, ruhun ölümsüzlüğü, yeniden dirilme, melek, şeytan, cin eski Adıge inançları içinde yerini alır.
İbadet figürleri
Eski Adıge dininde ibadet de önemli bir yer tutar. Adıge ibadetleri dans ve müzik eşliğinde bir takım figürler icra edilerek mabet olarak kullandıkları “kutsal koru”larda yapılırdı. İbadeti Thamade yönetirdi. Diğer dinlerde görülen oruç, kurban, dua vb. ibadetler eski Adıgelerde de mevcuttu. Doğum ve ölüme çok önem verilir, bu iki olayla ilgili yapılan törenler en önemli dini görevlerden sayılırdı.
Eski Adıge dininde ibadet de önemli bir yer tutar. Adıge ibadetleri dans ve müzik eşliğinde bir takım figürler icra edilerek mabet olarak kullandıkları “kutsal koru”larda yapılırdı. İbadeti Thamade yönetirdi. Diğer dinlerde görülen oruç, kurban, dua vb. ibadetler eski Adıgelerde de mevcuttu. Doğum ve ölüme çok önem verilir, bu iki olayla ilgili yapılan törenler en önemli dini görevlerden sayılırdı.
Bütün bunlar dünyadaki diğer benzer ilkel dinlerde olduğu gıbi dinin ilk kaynağının ilahi olduğu ve tek Tanrı inancından, çok Tanrı inancına geçildigi şeklindeki tezi desteklemektedir. Çünkü eski Adıge inançların da Tha merkezi bir konumdadır ve herşeyin yaratıcısıdır.
Vı Abıgeba?
Adıgeler üstün ahlaka önem verirler. Adıgeliği insanlıkla bir tutarlardı. Birisi yanlış ve hatalı bir iş yaptığında “Vı Adıgeba?” (Adıge değil misin?) derlerdi. Ahlaki umdeler ferdi ve sosyal hayatın tamamını düzenleyen şifahi kanunlar bütünü Khabze’nin içinde yer alırdı. Khabze kutsal sayılır ve ona uymayanlar Thamadeler kurultayı tarafından cezalandırılır.
Adıgeler üstün ahlaka önem verirler. Adıgeliği insanlıkla bir tutarlardı. Birisi yanlış ve hatalı bir iş yaptığında “Vı Adıgeba?” (Adıge değil misin?) derlerdi. Ahlaki umdeler ferdi ve sosyal hayatın tamamını düzenleyen şifahi kanunlar bütünü Khabze’nin içinde yer alırdı. Khabze kutsal sayılır ve ona uymayanlar Thamadeler kurultayı tarafından cezalandırılır.
Adigelerin Başlıca Tanrıları
Şıble: Yıldırım Tanrısı
Tlepş: Ateş ve demir Tanrısı
Thağalace: Bereket Tanrısı
Mezitha: Orman ve avcıların Tanrısı
Wvatha: Gök Tanrısı
Amış: Hayvanların koruyucu Tanrısı
Debeç: Tlepş’in ustası
Pakue Dame: Yaşlı, çirkin büyücü
Dev nine: Tüm devlerin türedikleri çok yaşlı bir kadın
Kotıj: Adalet Tanrısı
Premethaj: Ateş Tanrısı
Setenay Guaşe: Yemğazeş Guaşe’nin kızı, bilge, cesur ve güzel Nart annesi
Tlepş: Ateş ve demir Tanrısı
Thağalace: Bereket Tanrısı
Mezitha: Orman ve avcıların Tanrısı
Wvatha: Gök Tanrısı
Amış: Hayvanların koruyucu Tanrısı
Debeç: Tlepş’in ustası
Pakue Dame: Yaşlı, çirkin büyücü
Dev nine: Tüm devlerin türedikleri çok yaşlı bir kadın
Kotıj: Adalet Tanrısı
Premethaj: Ateş Tanrısı
Setenay Guaşe: Yemğazeş Guaşe’nin kızı, bilge, cesur ve güzel Nart annesi
Doğa Güçlerini Simgeleyen Tanrısal Varlıklar
