Hayatı ünlü yazarların romanlarından, yüzlerce rivayete kadar konu olmuş Kuzey Kafkasya kahramanı Hacı Murat 19.yy başlarında Dağıstan’ın Hunzah bölgesinde dünyaya geldi. Kafkas-Rus savaşlarında ismini duyurmuş Gitino-Magoma’nın oğludur.
Çoçuk
yaşta Hunzah medresesinde eğitim aldı, hiçbir zaman bir hedefe iki defa
ateş etmediği söylenen Hacı Murat, daha genç yaşlarda at binmesi ve
nişancılığı ile ün yapmaya başladı.
Süt
akrabalığı bulunan Avar Han ailesi ile İmam Hamzat Beg arasındaki kan
davası, Murat’ın Hamzat Beg’i öldürmesi ve müridlerin Hunzah’ı terk
etmesi ile sonuçlandı.
Takip
eden dönem içerisinde Hunzah halkının barışçı tutumlarını suiistimal
eden Ruslara karşı silahını eline alan Hacı Murat, Ruslarla işbirliği
olan Avar Hanı Ahmet’in komplosuyla tutuklandı. Halkın üzerindeki büyük
etkisi göze alınarak, gizlice Rusya içlerine sürülmesine karar verildi.
Ancak Temirhan Şura’ya götürülürken firar etmeyi başararak Gotsatl
köyüne gitti ve burada bir süre kaldıktan sonra Gimri’ye Şeyh Şamil’in yanına gitmeye karar verdi.
Hamzat
Beg olayından dolayı şüphe ile karşılandığı Gimri’de, kendini ispat
etme fırsatı verilerek Tloh bölgesi Naibliğine getirildi. Hunzah’taki
yandaşlarınında kendisine katılmasıyla kısa sürede büyük başarılar elde
etti.
Kendisini ele geçirmek
için 1841 Şubat’ında Tselmes’e saldıran Rus birliklerini Hunzah’a kadar
püskürttü ve bir süre sonra General Bakünin komutasındaki bu birlikleri
Hunzah’ı terk etmeye mecbur bıraktı.Bu şekilde Avar bölgesinin
neredeyse tamamında hakimiyet sağlayarak Şeyh Şamil’in etki alanına
kattı.
Temirhan Şura’dan
Doğu Gürcistan’daki Babaratmiskaya’ya kadar Rus kuvvetleri üstüne
sayısız baskın düzenledi ve bir süre sonra İmam Şamil’in en cesur ve en
başarılı Naibi olarak anılmaya başlandı.
1851
yılının Temmuz ayında düzenlediği Boynakh baskını son askeri zaferi
oldu. Aynı yıl içerisinde,üzerindeki sır perdesi hiçbir zaman
aydınlanamayan bir olay gerçekleşti, Hacı Murat Vozdveezhenskoy kalesine
giderek Ruslar’ın tarafına geçtiğini bildirdi.
Bu
olay kimilerine göre İmam Şamil ile beraber yaptıkları bir planın
kimilerine göre ise Şamil ile aralarının bozulmasının bir sonucu idi.
Ancak
Hacı Murat 4 Nisan 1853 günü Vozdveezhhensky kalesi yakınlarında, çok
sayıda Rus askerleriyle tek başına girdiği bir çarpışmada şehid oldu.
