60 YIL SÜREN OSMANLI-MEMLÜK SAVAŞLARI



1382 yılında Çerkes kökenli Berkük'un iktidara gelmesiyle, 130 yıl süren Türk asıllı Bahri Memlukların devri kapanmış oldu. Bu tarihten itibaren Çerkes asıllı sultanlar 140 yıl boyunca Burji Hanedanlığı adı ile ülkeyi yönetmiştir.
Çerkes Memlük hanedanları (Burji Hanedanları) ve tahta çıkış tarihleri (1382 - 1517):
Barkuk (1382 - 1389) İlk kez
II. Hacci (1389 - 1390)
Barkuk (1390 - 1399) İkinci kez
Farac (1399 - 1405) İlk kez
Abdülaziz (1405)
Farac (1405 - 1412) İkinci kez
Müsteyn (1412)
Muavyed Şeyh (1412 - 1421)
Ahmed (1421)
Tatar (1421)
Muhammed (1421)
Barsbay (1422 - 1438)
Yusuf (1438)
Cakmak (1438)
Osman (1453)
İnal (1453 - 1461)
Ahmed (1461)
Kuşkadam (1461)
Bilbay (1467)
Timurbuga (1468)
Kaitbay (1468 - 1496)
Muhammed (1496 - 1498)
Kansuh (Kanşav) (1498 - 1500)
Canbulat (1500)
Adil Tumanbay (1501)
Kansuh (Kanşav) el Gavri (1501 - 1516)
Eşref Tumanbay (1516 - 1517)
İlk Burci Hanedanı Berkük'ün iktidara gelmesinden yaklaşık 80 yıl sonra, 60 yıl sürecek olan Osmanlı - Çerkes Memlük savaşları başlayacaktır.
1422 yılında Sultan Baresbiy (Barsbay) iktidarlığı dönemi yam 16 yıl sürdü. Saltanat döneminde Çerkes Memluk Devleti en geniş sınırlarına erişmiş ve Mezopotamya’da El Cezire ve Hicaz Memluklu Devletine bağlı ülkeler haline getirilmiştir. Ondan sonra gelen sultanlarda onun izinden giderek Anadoludaki birçok beyliği topraklarına katmıştır.
1426 yılında Sultan Baresbiy iktidarında Emir İnal komutanlığındaki donanma Venedik’e bağlı Kıbrıs Adası’nı işgal etti. Memluk ordusu Kral Jean de Lousignan’ın son haçlılarına karşı galip geldi. Memluklu donanması 180 gemiyle geldi ve 3.000 den büyük sayıda askeri bir gücü karaya çıktı.Kıbrıs Kralı Giano 7 Temmuz 1426da yapılan Larnaka civarında yapılan “Hırokitia Muharebesi”nde Memluklulara yenilip esir düştü. Kıbrıs Memluk Devleti’ne yıllık tazminat ödeyen bir vasal devlet statüsüne döndü.
1429 yılında Barsbay Akkoyunlular hükümdarı Kara Yülük Osman‘a karşı büyük bir ordu ile sefere çıkıp bu beyliği Memluk ülkesi topraklarına bağlı kıldı.
1438 yılında da Sultan Djakhmak iktidara geldiğinde Ramazanogulları beyliği de Memluklulara bağlandı.Dulkadiroğulları beyliği de Memluk himayesinde olup; beyliğin başına geçenler Memluk sultanından destek almak zorundaydılar. Örneğin; 1454 yılında Dülkadiroğulları Beyi Süleyman Bey ölünce Sultan İnal yeni bey olarak Süleyman Bey’in oğlu Melik Arslan Bey’in bey olmasını sağlamıştı.1466 yılında ise; Memluk himayesinde olan Dülkadiroğulları beyliği lideri Şah Budak Bey 1466’da Osmanlı Sultanı II. Mehmed’in desteğini alan Şehsüvar Bey tarafından yenilgiye uğradı ve Dulkadiroğulları beyliği Osmanlılar tarafından işgal edildi ve Şah Budak Bey Memluklulara sığınmıştı. Bu müdahele Osmanlıların Memluk devletine resmen savaş ilan etmesi anlamına geliyordu!
1485-1491 yıllarında Çerkes Memluk ordusu 6 yıl süren savaşlarda üç kez Osmanlı ordularını Türkiye topraklarında yendiler.
1485 Mayıs ayında Karagöz Mehmet Paşa Gülek Boğazı’nı geçerek Çukurova’ya girdi. Burası Memlukların kendilerine ait topraklar değildi ancak onların idaresindeki Ramazanoğulları Beyliği’ne bağlıydı. O nedenledir ki, Memluk ordusu Çukurova’ya ordu gönderdi.
1485 yılı Temmuz ayında Memluklular önce Osmanlıların işgal ettiği Dulkadir Beyliği’nin topraklarına girdi. II. Bayezid’in kayınpederi olan Dulkadir Beyi Alaüddeyle Bozkurt Bey damadından acil yardım istedi. Kayseri Sancak beyi Yakup Bey ordusu ile yardıma geldi ve Memluk ordusunu durdurdu.
1485 Kasım ayında Memluk idaresinde bulunan Malatya önlerine kadar gelen Yakup Bey’i, Kaytbay’ın Başkumandanı Uzbeg Bey pusuya düşürdü ve Osmanlı birliğini imha etti. Karşı koyacak bir ordu olmaması nedeniyle Uzbek Bey rahatlıkla Çukurova’ya girdi. Adana ve Tarsus sancak beylerinin öldürülünceye kadar mukavemet göstermelerine rağmen Memluklular Osmanlıları Toroslar’ın gerisine atmayı başardı.
1486 Ocak ayında Anadolu Beylerbeyi Hersekzade Ahmet Paşa, Çukurova’yı tekrar almak için Gülek Boğazı’nı geçerek Memlukların önüne çıktı. Fakat yenilerek esir düştü. Bir yıllık esaret hayatından sonra serbest bırakılan paşa İstanbul’a döndü. Memluk sultanı Kayıtbay savaşın sona ermesi için barış teklifi yapsa da Osmanlı devlet adamları barışa razı olmadılar.
1487 yılında Sadrazam Damat Koca Davut Paşa Çukurova için Memlukluların üzerine yürüdü. Kendisi İçel’e geçerken Rumeli Beylerbeyi Ali Paşa’yı Tarsus’un üzerine gönderdi.
1487 Haziran ayında II. Bayezid Memluklarla olan savaş döneminde Venedik’e Osmanlı donanmasının o zamanlar Venedik’e bağlı olan Kıbrıs’ın Magosa limanında demirleme isteğini bildirdi. Memluklarla savaşı göze alamayan Venedik bu isteği nazikçe geri çevirdi.
1488 yılında Osmanlı Ordusu Vezir Ali Paşa kumandasında yine Çukurova’daydı. Adana, Tarsus, Kozan başta olmak üzere Çukurova’yı ele geçirdi. Memluk başkumandanı Uzbeg Bey yine yetişti ve 16 Ağustos 1488’de Ağaçayırı Meydan Savaşı’nda Osmanlı’yı yendi. Yine Çukurova’yı Osmanlılardan temizlemeye çalışan Uzbeg Bey 7 aylık kuşatma neticesinde Adana’ya girdi.
1490 yılında Kayseri’yi kuşatan ve Karaman’a kadar Osmanlı toprakları içinde ilerleyen Uzbeg Bey’in üzerine yine Hersekzade Ahmet Paşa gönderildi. Kayseri yakınlarında Osmanlı Ordusu’nu bir kere daha yenen Uzbeg Bey, Ahmet Paşa’yı yine esir alarak Kahire’ye gönderdi.
1496 yılında II. Bayezid kardeşi Cem Sultan’ın kızı ile yeni Çerkes Memluk sultanı Nasir Muhammed’i evlendirdi ve kısmi bir barış ürecine girilmiş oldu.
24.01.1516 Mercidabık Savaşı:Suriye Valileri Hairbey, Halep Valisi ve Şam Valisi Canberdi el Gazali’nin ihaneti yüzünden Kanşav el Gauri ordusu Dabik Çölü’nde Sultan Selim’eyenildi.15 yıllık bir saltanattan sonra Sultan Gauri, Yavuz Sultan Selim’e Suriye’yi kazandıran Mercidabık Meydan Savaşı’nda öldü.
1516 sonbaharı Kanşav’ın yeğeni II.Tumanbay Sultan oldu.
13.08.1517 Ridaniye Savaşı:Kahire Osmanlı birliklerince kuşatıldı. Memlukların birkaç topu vardı.Osmanlılar saldırmak yerine birliği iki yandan kuşattı.Memluklar süvari saldırısına geçtiler ve Osmanlının birkaç topçu kanadını ele geçirdiler fakat Arapların toplu halde savaş meydanından çekilmesi ile savaşın seyri değişti. “Cephede yalnız kalan Çerkesler, buna rağmen alışık oldukları ani bir baskınla Osmanlı karargahına hücum edip orduyu yarmışlar ve karargâhı işgal etmişlerdir. O sırada Yavuz karargâhtan çıkıp, yerine sadrazam Sinan Paşa’yı bırakmıştır. Çerkesler Yavuz zannettikleri Sadrazam Sinan Paşa’yı ve karargahta bulunan diğer komutanları öldürdükten sonra, geldikleri gibi geri çekilmişlerdir. Geriden kuvvetlerini tekrar toplayan Yavuz da, harbi kazandıklarını sanan ve kaleye çekilip savunma hattı kuran Çerkes kuvvetlerini 3 gün süren yiğitçe bir savunmadan sonra imha etmiş ve Çerkes sultanlığına son vermiştir.Her iki taraftan da yaklaşık 25.000 kişi yaşamını yitirmiştir.”