10 EKİM 1779 KABARDEY GECE BASKINI (KABARDEY JEŞTEUVE/



Kabardey bölgesinde 1779 yılında başlayan asıl ismi K'urey savaşları diğer adıyla Yedi Ay Savaşları olarak bilinen dönem.Ruslar ardı ardına kaleler inşa ederler. Adıgeler ara ara bu kalelerden bazılarına saldırsalar da güçlü tahkimatları nedeniyle pek sonuç alamazlar. 29 Mart 1779'da Ruslara inşa ettikleri kaleleri yıkmaları, aksi takdirde Kuban ve Terek ötesindeki diğer Adıgelerle birlikte topyekün bir savaş açacaklarına dair ultimatom gönderirler. Rusların talebi geri çevireceklerine bir o kadar da emindirler. Bu bakımdan da savaş hazırlıklarına başlanır. Savaşa katılmayacak olanların evinin kapısına siyah keçe asılması karara bağlanır. Bugünkü Psıkhurey köyü yakınlarındaki ormanlık alanda karargah kurarlar. Kuban ötesinden katılan Çemguy, Besleney, Bjeduğ'larla birlikte büyük bir ordu kurulur ki sadece süvari sayısı 15 bin civarındadır. Süvariler 3 gruba ayılır. Prens Mısost, Kaytoko Hamırza ve Prens İslam'ın oğlu her bir gruba komuta etmek üzere seçilir.
Adıgeler savaş hazırlıkları olarak ayrıca merdivenleri kapan ve sepetler yapar, kale kapılarını kırmak için tekerlekli koç başları inşa ederler. Prens Kanemet’in oğlu Yelbezdıko keşif için görevlendirilir. Mozdok'ta tanıştığı Adıgeler hesabına çalışması için 500 gümüş ruble karşılığında anlaştığı Kırımlı bir Ermeni olan Artem Vaskanyan ile birlikte bölgedeki kaleleri tek tek dolaşırlar. Artem kalelere tek tek girerek zayıf yerlerini Yelbezdıko'ya rapor eder.
Bunun üzerine Adıgeler, Yektarinogorodski ile Marinski arasındaki bütün kaleleri tek tek kuşatırlar. İkmal yollarını keserler. Ancak hiçbir kaleyi ele geçiremezler. Osmanlı'nın Kırım'daki harekatı Rusların Kuban'ın sağ kıyısında kurdukları kaleleri yıkarak geri çekilmelerine neden olur. Fakat yine de Kuban ötesindeki Adıgelerin, Kabardey Adıgeleri ile birleşmesini önlemek amacıyla Pavlovski kalesini bırakırlar. Kalede, kale komutanı İvan Yakobi komutasında 2000 kişilik bir Rus askeri bulunmaktadır.
5 Haziran'da Adıgeler 6 bin kişilik bir süvari birliğini kale üzerine gönderirler. Süvari birliği üç kola ayrılır. Birinci grup, kaleye gönderilen Kalmuk ve Kazak destek taburunun yolunu keser. İkinci grup, doğrudan Yakobi'nin karargahına saldırır, üçüncü grup ise hemen yakınlardaki Marinski kalesini kuşatır. Kale çevresinde siper kazarak çarpışmaya başlar. Ancak kendisine yapılan saldırıyı geri püskürten Yakobi, top ve tüfek ateşi desteğiyle birliğiyle kaleden çıkarak saldırıya geçer. Bu esnada, Marinski kalesi komutanı Ya Bas da saldırıya geçerek, siperdeki Adıgelere karşı saldırır. Takviye Rus birliklerinin de gelmesiyle, 3 bin kişilik Adıge birliği 10 Ekim 1779'da Rus kuvvetleri tarafından kuşatılır. Ruslar, Adıgelere teslim olmaları yönünde çağrıda bulunur. Ancak teslim olmayı onursuzluk sayan Adıgeler, gece boyunca çarpışırlar. Netice itibariyle o gece baskına giden Adıgelerin hepsi şehit düşer.. Tarihimizde Kabardey Gece Baskını (Kabardey Jeşteuve/Къэбэрдей жэщтеуэ) olarak bilinen bu olay için bir ğıbze (ağıt) yakılır.
ve işte bu sene 10 Ekim 2018'de saat 10:00'da Kabardey Gece Baskını'nda şehit düşen tüm Adıgeler için Kabardey'de Psıkhurey köyünde bir anma töreni düzenlenecek. Tha ruhlarını şad etsin...