ABREK ZELİMHAN



Zelimhan, 1872 yılının ocak ayında şimdiki Viedan kasabasının Kharaçuo aulunda doğdu. Guşmazuqha ile Hurmat’ın oğludur. Abrek Zelimhan, Zelimhan Guşmazuqha, Kharaçuolu Abrek Zelimhan Guşmazuqha diye şöhret yapmıştır.
Mutlu, huzurlu ve varlıklı bir dağlı ailesi olarak yaşarken, başka bir aile ile başlayan anlaşmazlıktan ve işlenen cinayetten ötürü suçlanarak iki kere hapse gitmiştir. Yalancı şahitlik edenler ve rüşvet verenler yüzünden cezası arttırılmıştır. Kaçılmaz denilen cezaevinden firar etmiş ve Kafkasya dağlarında abreklik yolunu seçmiştir. Çeçen törelerine göre davanın kapanması gerekirken olaylar Rus yargısına intikal ettirilmiştir. Zelimhan’da ailesinin sıkıştırılması, rahatsız edilmesi ve sürgüne gönderilmesi üzerine sebep olanları bir bir öldürmeye başlamıştır.
Eylemlerini önceden bildirmesi ve en tehlikeli durumlardan sıyrılarak kurtulması onun adını efsaneleştirmiştir. Sözünde durması, ırk ve din ayrımı gözetmeden yoksullara, köylülere ve çiftçilere yardım etmesi, zalimden alıp mazluma dağıtması, şiddet ve zorbalığa maruz kalanların öcünü kovalaması, halkın kendisine olan sevgisini arttırmıştır. Bu sevgiden dolayı halk onun için destanlar söylemiş, tevatür haberler yakıştırmıştır.
Zelimhan, 24 Mayıs 1901 günü babası ile üç buçuk yıl hapse mahkum edilerek İletski Hapishanesine yollandılar. Yalancı tanıklar vasıtasıyla cezası arttırılan Zelimhan hapisten kaçtı. 4 Nisan 1906 günü, ailesini sıkıntıya sokan Yarbay Dobrovolskiyi öldürdü. 31 Ağustos 1908 günü Terek ötesindeki koyun bekçisi Arhip Mesyatsyev’i kaçırdı. Rehine karşılığında alacağı para ile kaçaklığa son verip başka bir ülkeye yerleşmeyi tasarladı fakat bu hiçbir zaman gerçekleşmedi. Bienuo muhtarı Borğani, Arhip’i kaçırdıktan sonra geri dönerken Zelimhan’ın yolunu kesti. Çatışma da babası Guşmazuqha ve küçük kardeşi Soltamurd’u kaybetti.
Aynı yılın yaz mevsiminde Viedan İlçe Kaymakamlığına atanan Albay Galayev, Zelimhan’ın köylüsü ve akrabalarına işkence ederek sürgüne gönderiyordu. Zelimhan uyarı üstüne uyarı gönderse de Albay hareketlerine devam etti. Bunun üzerine Zelimhan Albayı öldürdü. Terek Eyaleti Askeri Valisi olarak atanan Spiridon Petroviç Miheyev, Zelimhan’ın başına önce 5.000, daha sonra 10.000 ruble ödül koydu. Ödülü beğenmeyen Zelimhan kendisini yakalayacak olana 35.000 ruble ödül vereceğini vaat etti.
General Miheyev’in emri ile bir Karateynıy birliği oluşturuldu. Birliğin başına da Yarvbay Verbitski getirildi. Bu olaylar gelişirken Zelimhan, Çarlık Duma Başkanlığı’na 15 Ocak 1909 günü arzuhalini bildiren bir mektup yazdı. Mektuba cevap Verbitski’den geldi. Cevap çok tahkir ve tahrik ediciydi. Zelimhan bu mektuba hemen cevap yazdı ve teke tek karşılaşmak istediğini bildirdi. Yer ve zamanı Verbitski’ye bıraktı. Ancak Verbistski kararlaştırılan yere peşine Karatelnıy birliklerini takarak geldi. Zelimhan için beklenmedik bir durum değildi ve bundan sonra zaman kollamaya başladı.
Verbitski, Zelimhan’ın arkadaşı sayılan herkesi tutuklattı. 14 Mart 1909 günü sırf zevk olsun diye, Gudermes pazarında üç masum insanı öldürerek on kişiyi de yaraladı. 
Abrek Zelimhan 9 Ocak 1909 günü gece saat 02.00’de Grozny Devlet bankasını soyarak kendisi yüzünden işkence gören ve eziyet çekenlere dağıtmak üzere 18.000 ruble para kaldırdı.
Daha sonra Verbitski’nin yaptıklarına karşılık Kizlyar şehrini basmayı ve Devlet Bankasını soymaya karar verdi. Bunu öncesinde Rus makamlara bildirerek, bildirdiği gün ve saatte (öğle vakti 12.00) Kizlyar’ı bastı ve Devlet Bankasını soydu. Haber Çarlık Rusyasında bomba etkisi yaptı.
Nazran Garnizon Komutanı Albay Prens Andronikov, 25 Eylül 1910 günü emrindeki ceza birliği ile Zelimhan’ı kuşattı ancak Abrek kuşatmadan sağ salim kurtuldu. Bunun üzerine Andronikov Zelimhan’ın eşi Bitsi ve çocuklarını tutukladı. Ailesini götüren birliğe Assa çayı üzerinde pusu kuran Zelimhan, eşi ve çocuklarını kurtaramasa da Albay Andronikov ve Teğmen Afanasyev’i öldürdü.
15 Ekim 1911 günü Albay Morganiya komutasında Dağıstan Alayından 3 bölük, 200 kazak, 16 süvari, Stara Sunjenski’de Zelimhan’ın içinde bulunduğu evi kuşattılar. Zeliham bu kuşatmadan da sağ salim kurtuldu. Bütün bunlar olurken Ruslar, Zelimhan’a yardım eden ve geride kalanları tek tek öldürdüler.
Karayelnıy birlikleri komutanı Albay Morganiya, 9-11 Aralık 1911 günlerinde Zelimhan’ı Kharaçuo’daki bir mağarada kuşattılar. Gece gündüz top ateşine tutulan mağaradan Zelimhan sadece beş el atış yaptı ve iki kişiyi öldürerek üç kişiyi de ağır yaraladı. Yamçısını bir kütüğe sararak mağaradan atan Zelimhan, kütüğü kendisi sanana askerlerin bu halinden yararlanarak oradan ayrıldı.
Zelimhan’ı yakalamak için Ruslar bir çok kişiyi satın almışlardı. Zelimahn’ın ana tarafında akrabası olan Elmarza’da satın alınanlar arasındaydı. Şielaxka’da Elmarza’nın çiflik evinde tuzağa düşürülen Zelimhan, önce akrabası tarafından arkasından vuruldu, yaralı hali ile saatlerce Ruslarla çatışan Zelimhan kan kaybından zayıf düşünce Ruslar tarafından delik deşik edilerek 27 Eylül 1913 günü ebedi aleme göç etti.