"İberya bölgesinde, Ermeni ve Midyan benzeri giyinen,
barışçıl ve çiftçiliğe meyilli bir halk yaşar. Dağlık
ülke, bunun aksine, İskit ve Sarmatların ki, onlar da
çiftçilikle uğraşmaktadır, komşusu ve akrabası olan,
onlarla aynı geleneği paylaşan sıradan insanlar ve
savaşçılar tarafından iskan edilmiştir.Herhangi bir ters
duruma karşın, kendi
içlerinden, İskit ve Sarmatların içinden binlerce
savaşçı ortaya
çıkarmışlardır."
Strabon, eski Yunan tarihçisi ve Coğrafyacısı (MÖ66 -
MS24)
Genellikle Kafkasya'nın dağlık bölgesinin ortasında
yaşayan, yaklaşık 600
bin kişilik küçük bir halk olan Osetler hakkında belki
de dünyanın bir çok
ülkesinde birbirinden farklı yüzlerce kitap, bilimsel
makale yazılmıştır.
Dünyanın en önemli tarihçilerinin, dilbilimcilerinin,
arkeologların
ilgisini Kafkasya'nın dağlık bölgesinde yaşayan bu kadim
halka yönelten
sebep nedir?
Çağdaş Osetleri tanıyabilmek için binlerce yıl geriye;
inanılanlara göre
diğer kavimdaşlarından soyutlanıp Orta Asya ve Kuzey
İran'dan ayrılan,
Hint-Avrupa ırkına mensup olan insanların zamanına
dönmek gereklidir.
Massaget ortak ismiyle bilindikleri bir zaman sürecinde
bu insanların bir
bölümü savaşçılık ve inatçılıklarıyla öne çıktılar. Daha
sonraları, geriye
Avrupa kıtasına göç etmeye başladılar ve eski İran dili
konuşan bu
Massaget halkı görünüşe göre bir çok etnik dala ayrıldı,
en belirgin
olarak Yazuglar, Sarmatlar, Roxolanlar (ya da Ruslanlar),
Aorsler,
Alanlar, Saklar ya da söylenegelen üzere Sarmat
kabilelerine ayrıldı.
Genellikle farklılıklar sadece geleneksel ve "Alanorslar"
gibi adlarda.
Dilleri diğer kavimlerce de konuşulan, akraba İskit
kabilelerinin
öncüllüğünde Avrupa'ya yayıldılar. Ünlü eski yazar
Joseph Flavious,
örneğin Alanları, İskitlerin Tanais (don) Nehri ve Azov
Denizi etrafında
yaşayan bölümü olarak tanımlar. Diğer eski tarihsel
kaynaklar, şu ana
kadar Pro-Hazar Massagetlerini "İskit Kavmi" olarak
kabul eder. Bazı
araştırmacılar ise Sarmat kabilelerinin MÖ 6-4.
yüzyıllar arasında Kuzey
Pro-Hazar ve Pro-Ural bölgelerinde ortaya çıktığına
inanırlar.
Avrupa kıtasının geniş güneydoğu bölgesi boyunca yapılan
göç sonucunda,
birbirleriyle kurdukları kavimsel birliktelikler
sayesinde Sarmatlar
yüzyıllar boyunca dünyanın bu bölgesindeki dominant
etnik unsur
olmuşlardır. Örneğin Aorslarların Çar'ı ihtiyaç halinde
200 bin kişilik
süvari birliği toplayabilmekteydi.
Modern Osetlerin şu an yaşadığı bölge olan Kuzey
Kafkasya ve neredeyse tüm
Transkafkasya'ya ilk yerleşimleri İskitler tarafından
yaklaşık olarak MÖ
7. Yüzyıllarda gerçekleşti. İskit malzeme kültürü
eserleri Güney Osetya'da
ve Gürcistan'ın merkezi bölgelerinde bulundu. Kuban
kültürünün yerli
kabilelerini asimle ederek, bundan 3500 yıl önce orta
Kafkasya'da ortaya
çıktılar. Bu kültürün, zamanının halkları arasındaki çok
gelişmişliğinin
ispatı olarak bugüne kadar korunmuş olan tunç ve demir
silahlar, aletler,
mücevherat ve çömlekler gösterilebilir. Bunlar yalnız
Validkavkaz, Nalçik,
Grosni'deki Kafkasya müzelerinde değil, Rusya
Federasyonu'nun en iyi
müzeleri olan - Devlet Zaviyesi, Devlet Tarih Müzesi'nde
sergilendiği
gibi; Berlin, Viyana, Lyon ve Amerika Birleşik
Devletleri’nde de
ziyaretçilerin beğenisine sunulmaktadır.
İskitlerin, eski Kuban kültürüyle karışması, bugünkü
Oset halkının
oluşmasında önemli bir platform görevi görmüştür. 2500
yıl önce İskitleri
izleyerek Kafkasya'ya gelen Alan-Sarmat kabileleri bu
bölgede kendilerine
çok yakın buldukları İrani dil konuşan halklarla
karşılaştılar. (Eski
Yunan tarihçisi Heredot, kendisinden "Tarihin Babası"
olarak bahsedilir,
Alanları bazen İskitlerden ayırmanın zor olduğundan
bahsediyor ve
Starbonla Procopius Cesaerian, Alanların bozuk bir
İskitçe kullandıklarına
işaret ediyor.)
MS 5-6. yüzyıllarda, Alanlar daha önceleri baskınlar
düzenledikler
Transkafkasya'ya nüfuz ettiler ve kabul edilen bazı eski
kaynaklara göre
("Ermeni Coğrafyası" gibi, MS 7.yy ) tamamına
yerleştiler. Transkafkasya'nın
Alanik-Sarmat nüfusu, Hun akınları süresince yeniden
oluştu. 10-12.
yüzyıllarda Osetlerin Alanya Feodal Devleti eski
dünyanın en güçlü
devletlerinden biri olmaya başladı. Sonuç olarak üstün
Tatar-Moğol
kuvvetlerinin yıkıcı istilaları nedeniyle yıkıldı.
Tesadüftür ki, güçlü
Alanlar, pratikte Moğolların açık savaşta tek seferde
yenemedikleri ilk
halk olmuşlardır. Hatta Moğollar, Alanların ana
müttefiklerin olan
Kıpçaklara rüşvet vererek onlara ihanet etmelerini
sağlamak zorunda
kalmışlardır. Alanların bir kalesi, tahminen Magas
şehrinde, Moğollar
tarafından 12 yıl kuşatma altında tutulmuştur. (Aynı şey
Plano Carpini ve
eski Arap tarihçisi Ebul Fada tarafından da teyit
edilmiştir.)
Peki Modern Osetleri onların efsanevi İskit ve Alan
soylarına bağlayan şey
nedir? Her toplumun ruhu, onun dilidir. Günümüzde
Osetler, Digoron
diyalektiğinde en az değişim gösteren İskit dilini
konuşuyorlar. Büyük
Sovyet Ansiklopedisi'nde ( 3.baskı) bu konu hakkındaki
makalede şöyle
diyor: "İskit-Sarmat diyalektlerinin neslinden olan bir
dil de; Kafkasya'daki
Osetlerin dilidir."
Dilin dışında Osetler, özellikle ocak zincirinin
dokunulmazlık ve
kutsallığı gibi bir çok İskit gelenek ve göreneklerini
korumuşlardır.
İskit-Sarmat mirası, milli karakter özellikleri ve dış
görünüş açısından
da Osetlerin varisliğindedir. Osetler, açıkça bir
Hint-Avrupa halkıdır,
pek azı kumral-sarı veya kestane rengi saçlara, gri ya
da mavi gözlere
sahiptir. Aynı özellikler bilindiği üzere pek çok
Sarmat'ın doğuştan sahip
oldukları niteliklerdir. Osetlerin milli
karakterlerinden bahsedersek,
şüphesiz biri bunun iki tane olduğunu söyleyecektir, en
karakteristik
tarafları olarak; müthiş misafirperverlikleri ve
güçlükler karşısındaki
kararlılıklarıdır.
Günümüzde Osetler, modern bir halktır ve bazı açılardan
göze çarpan
durumları söz konusudur. Yaklaşık 190 Oset, ihtilal
öncesi Rusya'sının en
üstün askeri payesi olan "St.George Haçı"na sahiptir ki,
bazıları birden
fazla sayıda...
Rus Çarlığı’nda ve Sovyet Ordusu’nda 70 general ve
amirale
sahip oldukları bilinmektedir. 600 binden daha az bir
nüfusa sahip
olmalarına rağmen, bir çok spor dalında 30 Dünya
Şampiyonu çıkarmış ve
bunlardan bazıları Avrupa Şampiyona ve turnuvalarında
altın madalya
kazanmıştır. Kuzey Osetya'nın futbol takımı "Alania"
1995'te Rusya
Federasyonu Şampiyonu oldu ve toplamda iki kere
Rusya'nın en iyisi
unvanını elde ettiler. Osetler, eğitimli bir toplum
olarak
bilinmektedir. Kuzey Alanya Cumhuriyeti Rusya
Federasyonu içerisinde halkın
eğitim düzeyi açısından en iyi on bölgeden biri olarak
değerlendirilmektedir. Kuzey Osetya'daki öğrenci
yüzdesi, Almanya,
İngiltere gibi çok gelişmiş ülkelerdeki oranlardan kat
be kat yüksektir.
Bir çok Oset, bağımsız devletler topluluğu ülkelerinde
yaşamakta ve bir
çok firmada üst düzey yönetici olarak görev yapmaktadır.
Orkestra
kondüktörü Valery Gergiev, ismi dünyanın en iyi orkestra
şefleri arasında
geçer, şair Kosta Khetagurov, balet dansçı Svetlana
Adyrkheva, isimleri
anayurtlarının sınırlarından taşan ünlü şahsiyetlerden
bir kaçıdır. |
